کلر، گاز خطرناک بوده و کار با آن نیاز به احتیاط های لازم دارد و از آنجایی که کلرگازی سمی ، محرک و میزان حد مجاز آستانه آن در هوای استنشاقی معادل 3 میلی گرم درمترمکعب مطابق با استانداردهای (TLV) خفه کننده برای انسان است و تنفس گاز کلر به مقدار زیاد باعث مسمومیت بسیار شدید و گاهی مرگ می شود لذا استفاده از کلریناتور گازی باید با توجه به رعایت ضوابط ایمنی خاصی صورت گیرد تا از بروز احتمالی حوادث و خطرات جانبی و مالی ناشی از نشت گاز درمحیط کارو محیط زیست جلوگیری شود لذا استفاده از سیستم کلریناتور مایع با توجه به مزایای آن بیشتر توصیه شده است.
دستگاه تزریق کلر
کلرزن یا کلریناتور مایع در دو مدل اتوماتیک و دستی قابل طراحی و ساخت می باشد. در نوع دستی، کلر را باید بصورت دستی درون مخزن تهیه ی کلر ریخته و آنرا با مقداری آب مقطر یا آب تصفیه شده ای که سختی پایینی دارد مخلوط می کنند. در این مرحله کلر آماده استفاده و تزریق توسط دوزینگ پمپ می باشد. درجه ی دوزینگ پمپ را تنظیم کنید تا کلر را به داخل لوله یا آب چاه تزریق کند.
معایب کلریناتور دستی
از مهمتری معایب کلریناتور دستی می توانیم به استنشاق ” گاز کلر ” توسط فردی که مسئول هم زدن کلر است اشاره کنیم. از عوارض نزدیکی با گاز کلر سردرد، حالت تهوع و سوزش چشم اغلب در افراد مشاهده می شود. در این حالت بهتر است فرد سریعا در معرض هوای آزاد قرار گیرد، چنانچه علائم برای مدت طولانی ظاهر شوند می‌بایست سریعا به اورژانس مراجعه کرد.
نوع دیگری از کلریناتور یا پکیج تزریق کلر مایع وجود دارد که به آن کلرزن اتوماتیک گفته می شود. این دستگاه تزریق کلر دارای شفت و پروانه است که توسط الکتروموتور به گردش درآمده و کلر را درون مخزن تهیه کلر مخلوط می کند، قابل تنظیم است و می توان براحتی از آن استفاده نمود. قیمت کلریناتور مایع اتوماتیک بدلیل داشتن شفت و پروانه استیل و الکتروموتور گرانتر از قیمت کلرزن دستی است.
برای چه کاربردهایی می توان از سیستم کلریناتور استفاده کرد؟
سیستم های کلریناتور برای ضدعفونی آب آشامیدنی و استخرهای شنا، کنترل بوی لجن و رشد دریایی و... طراحی شده اند. همچنین می توان آن را در کشتی ها، در کمپینگ ها، در مراکز ورزشی و مراکز مراقبت های بهداشتی یافت.
مزایا استفاده از سیستم کلریناتور:
- حضور باکتری ها و ویروس ها را به سطوح ایمن کاهش می دهد.
- کنترل ارگانیسم های دریایی و رشد لجن در سیستم های تغذیه شده با آب دریا
- فاضلاب و پساب های صنعتی و سیستم های خنک کننده آب را ضد عفونی کنید
- COD را در مایع رویی هاضم فاضلاب، فیلترهای لجن و کنسانتره کاهش دهید
- سیانیدها و سایر مواد شیمیایی قابل اکسیداسیون را در آبهای فرآیند صنعتی از بین ببرید
- کلر سازگار با pH برای استخر شما تولید می کند
- باکتری های لژیونر را کنترل می کند
مراحل گندزدایی یا کلرزنی
پیش از شروع فرایند تصفیه آب: از آنجایی که هدف از کلرزنی، مقابله با رشد انواع میکروارگانیسم ها در خطوط انتقال آب و یا تصفیه خانه بوده، لازم است، پیش از آنکه آب به خطوط انتقال و یا تصفیه خانه ها وارد گردد، کلرزنی و گندزدایی صورت بگیرد. اما در هنگام افزودن کلر به آب و ترکیب آن با آلودگی های احتمالی آب، ماده ای جدید به نام هالومتان تولید گردد.
مرحله پایانی فرایند تصفیه آب: همانطور که گفتیم پیش از آغاز تصفیه آب، تزریق کلر توسط کلریناتور صورت گرفته و کلر وارد آب می شود. اما لازم است که مقداری از کلر در آب باقی بماند تا مانع از رشد باکتری ها در لوله های انتقال آب شود. معمولا در کشورهایی که از خطوط ایمن انتقال اب برخوردار هستند و هیچ نوع عوامل و باکتری های بیماری زا وارد آب نمی شوند، نیاز به وجود باقی مانده کلر نیز نخواهد بود. اما در کشور ما، باتوجه به اینکه، مقداری از کلر تزریق شده به آب توسط میکروارگانیسم های موجود در دیواره خطوط انتقال آب، مصرف شده و بخشی دیگر نیز به دلیل ترکیب با آلودگی های داخل آب تشکیل هالومتان داده اند، می بایست مجددأ، عملیات تزریق کلر توسط دستگاه کلرزن، در مرحله پایانی تصفیه و برای جلوگیری از کاهش غلظت کلر صورت بگیرد.
انواع کلریناتور استخر
پکیج کلریناتور استخر بسته به نوع کاربردشان به چند نوع تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر است:
کلریناتور شناور استخر
ساده‌ترین نوع کلریناتور استخر نوع شناور آن است. این دستگاه از یک مخزن پلاستیکی کوچک ساخته شده که درون آن معمولاً سه پوند قرص مخصوص 1 تا 3 اینچی قرار می‌گیرد. کاربرد این نوع کلرزن، همانطور که از اسم آن می‌توان متوجه شد، به صورت شناور روی آب خواهد بود؛ یعنی اینکه شما قرص‌ها را به تعداد لازم درون محفظه بالای آن قرار داده و پس از بستن محکم، روی سطح آب شناور می‌کنید. آب استخر از طریق محفظه‌ها به درون محفظه رفته و قرص‌ها را حل می‌کند. پس از قرص پس از حل شدن به درون آب رفته و از آنجا که این نوع دستگاه کوچک شناور است، قرص حل شده در تمام سطح آب پخش خواهد شد.
کلریناتور خطی استخر
کلرزن استخر خطی بیشترین نوع استفاده در استخرها است. با اینکه از نظر هزینه نسبت به قبلی بیشتر است؛ اما به دلیل مزایایی که دارد، به ویژه در مجموعه‌های ورزشی بیشتر از همه استفاده می‌شود. این نوع کلریناتور دارای یک محفظه پلاستیک استوانه‌ای بوده و لوله تصفیه آب استخر از وسط آن عبور می‌کند. آب بعد از فیلتر و همچنین هیتر، از کلرزن استخر عبور کرده که در درون آن 1 یا 3 قرص چند اینچی قرار می‌گیرد.
کلریناتور خطی به دو نوع inline و Offline تقسیم می‌شود. در نوع این لاین، کلرزن را در مسیر مستقیم عبور لوله آب تصفیه قرار می‌دهند که بعد از حل کردن قرص‌ها، آب کلردار را وارد استخر می‌کند؛ اما در نوع آف لاین که بیشتر در استخرهای قدیمی استفاده می‌شود، دو سوراخ کوچک روی لوله ایجاد شده و سپس دو شلنگ ریز، اتصال بین مخزن کلریناتور استخر و آب را به وجود می‌آورند. یکی از این شلنگ‌ها، ورودی و دیگری خروجی خواهد بود. آب کثیف از طریق شلنگ‌ها وارد مخزن شده و پس از تصفیه و از طریق شلنگ خروجی به استخر هدایت می‌شود. این فرآیند به صورت خودکار ادامه خواهد داشت.
کلریناتور نمکی استخر
استفاده از این نوع کلرزن، نیاز به یک ماده اضافه به نام نمک دارد. طراحی سیستم اولیه این نوع دستگاه به صورت این لاین است. آب برگشت، از درون دستگاه عبور می‌کند. این دستگاه از یک منبع تغذیه و سل تشکیل می‌شود و درون آب به اندازه مساحت استخر، نمک حل می‌شود. آب از طریق لوله وارد سل شده و در آنجا با استفاده از منبع برق به هیدروژن و هیپوکلریک اسید تجزیه می‌شود که این اسید جایگزین کلر و در نتیجه تمیز شدن آب می‌شود.